Câu lạc bộ bóng đá Liverpool (Tiếng Anh:Liverpool Football Club) là một trong hai câu lạc bộ bóng đá chuyên nghiệp nổi tiếng nhất của thành phố Liverpool, Anh (đội kia là Everton).

Từ khi thành lập vào năm 1892 đến nay, Liverpool đã 18 lần vô địch bóng đá Anh, giành được bảy cúp FA và bảy cúp Liên đoàn bóng đá Anh, 14 Siêu cúp Anh, 5 cúp các đội vô địch bóng đá quốc gia châu Âu hoặc UEFA Champions League (cúp C1), ba cúp UEFA (cúp C3) và ba siêu cúp bóng đá châu Âu. Chính vì bảng thành tích đáng nể này mà ở Anh, Liverpool được mệnh danh là "Vua đấu cúp".

Sân vận động của đội là sân Anfield có sức chứa 45,522 người, cách trung tâm thành phố Liverpool khoảng bốn km. Liverpool đã chơi ở sân này từ khi được thành lập vào năm 1892 cho tới ngày nay.

Liverpool có một lực lượng cổ động viên hùng hậu và rất trung thành. Những kình địch lâu đời của đội bóng bao gồm câu lạc bộ cùng thành phố Everton và câu lạc bộ Manchester United. Bài hát truyền thống của câu lạc bộ là bài You'll Never Walk Alone.

Câu lạc bộ có mặt trong hai sự kiện đáng buồn của bóng đá châu Âu: Heysel năm 1985 trước trận chung kết Cúp C1, 39 cổ động viên của Juventus (đối thủ của Liverpool trong trận này) thiệt mạng khi một bức tường khán đài sập xuống và Hillsborough năm 1989 khi 96 cổ động viên Liverpool thiệt mạng vì chen lấn xô đẩy.



Lịch sửBài chi tiết: Lịch sử Liverpool F.C.
John Houlding, Người sáng lập Liverpool F.C.Liverpool F.C. được thành lập sau một cuộc tranh chấp nội bộ của Ủy ban Câu lạc bộ Everton. Câu lạc bộ Everton được thành lập và thuê sân Anfield từ năm 1884 tới 1891. Năm 1891, John Houlding, một thành viên của Ủy ban Everton và là người đứng tên hợp đồng thuê sân Anfield cùng một số thành viên khác quyết định mua lại và làm chủ sở hữu sân Anfield. Sau đó, vì có một số bất đồng với nhóm của John Houlding về vấn đề tài chính nên nên nhóm các thành viên còn lại của Câu lạc bộ Everton đành di chuyển đến một sân vận động khác là Goodison Park nằm ở phía bắc công viên Stanley. Chỉ còn lại ba cầu thủ và một sân bóng trống không, John Houlding quyết định tự thành lập cho mình một đội bóng vào ngày 15/3/1892. Câu lạc bộ Liverpool đã được thành lập và chơi tại sân Anfield đang bỏ trống. Tên ban đầu là Everton F.C. and Athletic Grounds, Ltd (hoặc Everton Athletic cho ngắn), nhưng nó đã được thay đổi thành Liverpool F.C. vào tháng 6 năm 1892 khi Liên đoàn bóng đá Anh từ chối công nhận cái tên Everton.

Đội bóng vô địch giải Lancashire League trong mùa giải đầu tiên của họ, và sau đó đã được lên chơi ở Giải bóng đá hạng nhì Anh trong mùa giải sau đó. Họ tiếp tục vô địch và được thăng hạng lên Giải bóng đá hạng nhất Anh (Hay còn được gọi là Giải vô địch quốc gia Anh - đến năm 1992 đổi tên là Giải bóng đá ngoại hạng Anh). Họ vô địch Giải hạng Nhất lần đầu tiên vào mùa giải 1900-01, và vô địch lần nữa vào mùa giải 1905-06. Họ vào tới trận chung kết cúp FA vào năm 1914 nhưng thua 1-0 trước Burnley. Câu lạc bộ vô địch Giải hạng Nhất hai năm liên tiếp vào các mùa giải 1921-22 và 1922-23, nhưng sau đó câu lạc bộ không vô địch danh hiệu nào tới mùa giải 1946-47 khi họ vô địch giải quốc gia lần thứ năm. Câu lạc bộ vào đến trận chung kết cúp FA vào năm 1950, nhưng thua Arsenal. Liverpool bị xuống hạng vào mùa giải 1953-54. Trong giai đoạn này họ đã phải chịu một trận thua 2-1 ở cúp FA trước đội bóng nghiệp dư Worcester City F.C. vào mùa giải 1958-59.

Không lâu sau kết quả mất mặt này, Bill Shankly được bổ nhiệm làm huấn luyện viên, lúc này Liverpool đang suy yếu, với trang thiết bị luyện tập cũ nát, đội ngũ ban huấn luyện kém cỏi. Ông đã sa thải 24 cầu thủ và thay đổi một phòng ở Anfield ban đầu được dùng để khởi động thành một phòng gọi là Boot Room mà các cầu thủ cùng huấn luyện viên có thể bàn bạc chiến thuật và uống trà. Shankly cùng các thành viên ban đầu của Boot Room gồm Joe Fagan, Reuben Bennett, và Bob Paisley bắt đầu cải tổ lại đội bóng.

Lên lại Giải hạng Nhất vào mùa giải 1961-62, và đội bóng vô địch giải này lần đầu tiên sau 17 năm vào mùa giải 1963-64. Mùa giải 1965-66 họ vô địch Giải hạng Nhất rồi đoạt được Cup FA đầu tiên. Mùa giải 1972-73 đội bóng vô địch Giải hạng Nhất, cúp UEFA và tiếp đó mùa giải 1973-74 đoạt được cúp FA. Sau thành công này, tháng 7 năm 1974, Shankly tuyên bố nghỉ hưu, ông rời đội bóng và trợ lí Bob Paisley lên thay. Paisley thậm chí còn giành được nhiều thành công hơn Shankly khi giúp đội bóng vô địch Giải hạng Nhất và cúp UEFA ngay trong mùa giải 1975-76, mùa giải thứ hai ông làm huấn luyện viên. Mùa giải sau đó 1976-77 họ bảo vệ thành công danh hiệu vô địch Giải hạng Nhất, đoạt được Cúp vô địch châu Âu (C1) lần đầu tiên trong lịch sử câu lạc bộ, nhưng thua trong trận chung kết cúp FA, bỏ lỡ cơ hội giành cú ăn ba. Mùa giải 1977-1978 Liverpool bảo vệ thành công ngôi vô địch cúp C1 và vô địch Giải hạng Nhất lần nữa với số điểm 68, chỉ để thủng lưới 16 bàn trong 42 trận. Mùa giải 1980-81 họ đoạt được Cúp Liên đoàn và Cúp C1. Trong 9 mùa giải Paisley dẫn dắt đội bóng, Liverpool vô địch 21 danh hiệu, bao gồm 3 Cup C1, một cúp UEFA, 6 chức vô địch Giải hạng Nhất và 3 Cúp liên đoàn. Danh hiệu duy nhất ông không giành được là cúp FA. Dưới kỉ nguyên của Paisley nhiều cầu thủ đã nổi danh như Graeme Souness, Ian Rush, Alan Hansen và Kenny Dalglish.

Paisley rời băng ghế huấn luyện vào năm 1983 và (cũng giống như Shankly đã làm) để lại chiếc ghế huấn luyện cho thành viên của Boot Room, trợ lí huấn luyện viên Joe Fagan. Liverpool có được 3 danh hiệu trong mùa giải 1983-84, mùa giải đầu tiên Fagan tiếp quản gồm Giải hạng Nhất, cúp Liên Đoàn và cúp C1. Liverpool vào tới trận chung kết cúp C1 lần nữa vào ngày 29 tháng 5 năm 1985, trận gặp Juventus trên sân vận động Heysel tại thành phố Brussels, nước Bỉ. Trước khi trận đấu bắt đầu, các cổ động viên Juventus đã liên tục ném pháo sáng sang phía các cổ động viên Liverpool khiến các cổ động viên Liverpool tức giận tấn công lại họ. Kết quả là nhiều cổ động viên Juventus bị dồn vào một bức tường rồi bức tường này đổ sập, giết chết 39 người trong số họ. Trận đấu sau đó vẫn diễn ra và Liverpool thua 0-1 bởi bàn thắng penalty của Michel Platini ở phút 57. Các đội bóng Anh sau đó đã bị cấm thi đấu ở các giải đấu châu Âu trong 5 năm; Liverpool nhận mức phạt là 10 năm, sau đó được giảm xuống còn 6 năm. 14 cổ động viên Liverpool phải nhận mức án 3 năm tù cho tội ngộ sát. Thảm họa này được gọi là "Giờ đen tối nhất trong lịch sử các cuộc đấu UEFA".

Fagan từ chức sau thảm hoạ và Kenny Dalglish được bổ nhiệm trên cương vị vừa là huấn luyện viên vừa là cầu thủ. Trong quãng thời gian ông nắm quyền, đội bóng 3 lần vô địch Giải hạng Nhất và đoạt được 2 cúp FA, bao gồm một cú ăn hai vào mùa giải 1985-86. Chỉ 4 năm sau thảm họa Heysel, năm 1989, thêm một thảm họa khác liên quan đến cổ động viên của Liverpool xảy ra. Trong trận bán kết cúp FA gặp Nottingham Forest tại sân Hillsborough vào ngày 15 tháng 4 năm 1989, vì sân quá tải nên nhiều người bị dồn ép vào hàng rào ngăn cách sân bóng, dẫm đạp lên nhau trong vô vọng. 94 cổ động viên đã thiệt mạng vào ngày hôm đó; bốn ngày sau số người thiệt mạng là 95 khi một cậu bé 14 tuổi qua đời; bốn năm sau tới lượt cổ động viên thứ 96 qua đời trên giường bệnh sau một thời gian dài sống thực vật. Sau thảm họa Hillsborough, chính quyền đã phải tới kiểm tra về mức độ an toàn của các sân bóng. Theo như Báo cáo Taylor (Taylor Report), lí do chính của thảm hoạ là do sự quá tải dẫn tới việc cảnh sát không thể kiểm soát được tình hình. Một luật lệ đã được ban hành và mọi sân vận động ở giải đấu vô địch nước Anh phải dỡ bỏ hàng rào ngăn cách sân bóng, các khán đài phải được phủ kín bởi ghế ngồi. Mùa giải 1988-89 cũng chứng kiến Liverpool bị mất chức vô địch Giải hạng Nhất một cách bất ngờ nhất kể từ khi giải đấu này ra đời khi mà câu lạc bộ đã mất danh hiệu bởi hiệu số bàn thắng thua vào đúng phút cuối của mùa giải trong trận thua trước nhà vô địch sau đó là Arsenal.


Bức tượng của cựu huấn luyện viên Bill Shankly bên ngoài AnfieldNgày 22 tháng 2 năm 1991, Dalglish bất ngờ tuyên bố từ chức, người thay thế ông là Graeme Souness. Ngoại trừ chức vô địch cúp FA vào năm 1992, Souness không giành thêm được thành công nào và bị thay thế bởi cựu thành viên Boot Room Roy Evans. Evans đạt được thêm một chút thành công: chức vô địch cúp Liên đoàn vào năm 1995 là danh hiệu duy nhất của ông. Một điểm sáng nữa là chiến thắng 4-3 trước Newcastle United ở Anfield vào ngày 3 tháng 4 năm 1996 được đánh giá là trận đấu hay nhất của Giải bóng đá ngoại hạng Anh trong 10 năm. Gérard Houllier được bổ nhiệm là đồng huấn luyện viên vào mùa giải 1998-99, nhưng sau đó lên thay thế sau khi Evans từ chức vào tháng 11 năm 1998. Trong năm 2001, Liverpool giành được 5 danh hiệu trong đó có cúp FA, cúp Liên đoàn và cúp UEFA. Ở mùa giải 2001-02, mùa giải mà Houllier phải thực hiện một ca phẫu thuật mổ tim, Liverpool về đích ở vị trí thứ nhì sau Arsenal; mùa giải 2002-03, Liverpool giành được danh hiệu cuối cùng dưới thời Houllier là Cúp Liên đoàn. Trước mùa giải 2004-05, Rafael Benítez lên nắm quyền, thay thế cho Gérard Houllier.

Mùa giải 2004-05, mùa giải đầu tiên Benitez dẫn dắt, đội bóng chỉ đứng vị trí thứ 5 tại giải Giải ngoại hạng Anh nhưng lại vô địch cúp C1 bằng việc đánh bại AC Milan 3-2 trên chấm luân lưu, sau hiệp chính hoà 3-3. Mùa giải 2005-06, Liverpool đứng vị trí thứ 3 với 82 điểm - số điểm cao nhất mà họ giành được kể từ năm 1988, họ vô địch cúp FA bằng việc đánh bại West Ham United trên chấm phạt luân lưu sau khi hiệp chính kết thúc với tỉ số 3-3. Vào mùa giải 2006-07, đội bóng tìm kiếm những nguồn đầu tư mới và hai doanh nhân người Mĩ là George Gillet và Tom Hicks đã tới mua lại đội bóng với mức giá vào khoảng 218,9 triệu bảng. Mùa giải năm đó, họ cũng vào tới trận chung kết cúp C1, nhưng thua 2-1 trước AC Milan. Mùa giải 2008-09, Liverpool giành được số điểm cao nhất ở Giải ngoại hạng Anh trong lịch sử câu lạc bộ là 86 và đứng ở vị trí thứ nhì sau Manchester United. Tuy nhiên đến mùa giải 2009-2010 thì họ chỉ đứng vị trí thứ 7 Giải ngoại hạng Anh, mùa giải này được xem là trắng tay khi câu lạc bộ không đoạt bất kì danh hiệu nào và điều này là nguyên nhân chính dẫn đến sự ra đi của huấn luận viên Rafael Benitez. Trước mùa giải 2010-2011, Roy Hodgson lên nắm quyền dẫn dắt, nhưng chiến thuật của ông lại không phù hợp khiến đội bóng liên tục nằm ở nửa dưới bảng xếp hạng. Ngày 08/01/2011, Roy Hodgson rời Liverpool bằng "thoả thuận đôi bên", người thay thế ông là Kenny Dalglish. Năm 2010 đánh dấu nhiều sự kiện như việc chia tay với nhà tài trợ Carlsberg sau 18 năm gắn bó và câu lạc bộ được sở hữu bởi Fenway Sports Group.

Hiện nay đội bóng đang được tái dẫn dắt bởi Kenny Dalglish, ông là một huyền thoại của Liverpool.

[sửa] Màu áo và biểu trưng
Đội trưởng Steven Gerrard, khởi đầu sự nghiệp tại Đội trẻ LiverpoolTừ năm 1896 đến năm 1963, cầu thủ của Liverpool mang áo đỏ và quần trắng, nhưng được thay thế bằng trang phục đỏ (áo đỏ - quần đỏ - tất đỏ) vào năm 1964 trong thời kì Bill Shankly quản lí đội bóng.

Vào thời kì đầu, khi và đội bóng tiếp quản Anfield từ tay Everton, họ dùng màu áo của Everton là xanh và trắng. Vào năm 1896, Liverpool chọn áo đỏ, quần trắng cho đồng phục thi đấu chính thức, năm 1901 biểu tượng con chim Liverbird được chọn là biểu tượng của đội bóng. Trong gần 68 năm tiếp theo trang phục của Liverpool vẫn là là áo đỏ và quần trắng. Màu tất đã được thay đổi rất nhiều trong những năm đó từ đỏ, sang đen, tới trắng và lại trở lại đỏ. Biểu tượng Liverbird nổi tiếng đã được thêu trên ngực trái của áo đấu từ năm 1955, 1 biểu tượng cho lối chơi bóng của Liverpool F.C.

Vào năm 1964, huấn luyện viên Bill Shankly quyết định để đội bóng mặc đồng phục toàn bộ đỏ lần đầu tiên trong trận gặp R.S.C Anderlecht, và Ian St. John nói lại điều này trong cuốn tự truyện của ông. Bill Shankly nghĩ rằng màu sắc sẽ tác động tới tâm lý - màu đỏ cho nguy hiểm, màu đỏ cho sức mạnh.

“Trận đấu đối đầu với Anderlecht tại Anfield đúng là 1 đêm đáng nhớ. Chúng ta đã lần đầu tiên được mang bộ đồng phục đỏ. Christ, những cầu thủ lớn. Và chúng ta cũng chơi theo kiểu cầu thủ lớn”.[2]

Đồng phục sân khách của Liverpool được thay đổi nhiều lần trong suốt quá trình lịch sử đội bóng. Hiện nay bộ đồng phục sân khách của Liverpool được thiết kế với toàn màu đen, đồng phục phụ được thiết kế màu trắng chủ đạo xen lẫn sọc xanh đen làm gợi nhớ những năm mới thành lập đội bóng. Trang phục thi đấu được tài trợ bởi Adidas từ năm 2006 đến nay, hãng này cũng đã tài trợ trang phục trong giai đoạn 1985 - 1996. Trước đó, giai đoạn 1973-1985 trang phục được tài trợ bởi Umbro; giai đoạn 1996-2006 bởi Reebok.

Liverpool là đội bóng chuyên nghiệp đầu tiên ở Anh in logo nhà tài trợ trên áo, sau khi họ đồng ý in tên của hãng Hitachi vào năm 1979. Kể từ đó họ được tài trợ bởi Crown Paints, Candy, Carlsberg và hiện nay là ngân hàng Standard Chartered. Hợp đồng với Carlsberg được kí vào năm 1992 và kết thúc vào năm 2010, là bản hợp đồng lâu nhất trong lịch sử bóng đá Anh.

Biểu trưng của Liverpool F.C. gồm hình con chim Liverbird (Biểu tượng của thành phố Liverpool), được đặt bên trong một chiếc cúp, bên trên chiếc cúp là hình cánh cổng Shankly với dòng chữ "YOU'LL NEVER WALK ALONE" (Tạm dịch là "Bạn sẽ không bao giờ đơn độc"). Hai ngọn lửa ở hai bên là những ngọn lửa bên cạnh đài tưởng niệm nạn nhân của thảm hoạ Hillsborough.

[sửa] Sân vận độngBài chi tiết: Anfield

Anfield, sân nhà của câu lạc bộ LiverpoolLiverpool đã chơi ở sân Anfield từ khi họ được thành lập năm 1892. Anfield được xây vào năm 1884 trên mảnh đất gần công viên Stanley, và ban đầu được sử dụng bởi Everton. Họ rời khu đất vào năm 1892, rồi người chủ của Anfield, John Houlding, quyết định sẽ thành lập một đội bóng mới chơi trên sân này. Sức chứa của sân lúc đó là 20,000, mặc dù chỉ có khoảng 100 cổ động viên đến theo dõi trận đấu đầu tiên của Liverpool ở Anfield.

Năm 1906, câu lạc bộ đã thuê kiến trúc sư Archibald Leitch để thiết kế xây dựng và nâng cấp lại sân Anfield. Khán đài ở cuối sân được đổi tên thành Spion Kop đặt theo tên một ngọn đồi ở Natal, Nam Phi, ngọn đồi này là nơi diễn ra trận Spion Kop trong cuộc chiến tranh với người Nam Phi gốc Hà Lan lần thứ hai, nơi khoảng 300 người của vùng Lancashire hi sinh vào ngày 24 tháng 1 năm 1900, phần lớn trong số họ là từ Liverpool. Trong lịch sử, khán đài The Kop từng có thể chứa khoảng 28,000 chỗ ngồi và là một trong những khán đài lớn nhất thế giới. Nhiều sân vận động ở Anh đặt tên khán đài là Spion Kop, nhưng khán đài của Anfield là lớn nhất nước Anh vào thời điểm đó; nó có thể chứa nhiều khán giả hơn cả một số sân vận động. Khán đài này đã được cắt giảm số ghế ngồi để đảm bảo an toàn sau thảm hoạ Hillsborough. Nó được chuyển thành khán đài phủ kín chỗ ngồi vào năm 1994, và bị cắt giảm sức chứa xuống còn 12,390 chỗ ngồi. Hiện nay, The Kop là khán đài một tầng lớn nhất thế giới.


Cánh cổng Shankly của sân Anfield, được dựng vào năm 1982 để tưởng nhớ huấn luận viên Bill ShanklyKhán đài Anfield Road được đặt đối diện với The Kop, và là nơi ngồi của các cổ động viên đội khách. Được xây lại vào năm 1998 với sức chứa 9,074 khán giả, đó là khán đài mới nhất ở Anfield. Hai khán đài còn lại là Main Stand có sức chứa 12,227 khán giả và Centenary Stand có sức chứa 11,762. Khán đài Main Stand là khán đài cũ nhất của Anfield, và vẫn là rộng nhất kể từ khi nó được hoàn thành vào năm 1982. Đó là nơi có phòng thay đồ của các cầu thủ và phòng bình luận, và đường hầm ra sân ở đối diện khán đài này. Khán đài Centenary Stand trước đây là khán đài Kemlyn Road, đổi tên lại như hiện nay sau khi được xây thêm một tầng và đưa vào sử dụng ngày 01 tháng 9 năm 1992 nhân kỉ niệm 100 năm ngày thành lập đội bóng. Lần sửa chữa lớn cuối cùng cho Anfield là vào năm 1998. Sức chứa của cả sân vận động là 45,522 khán giả, được đánh giá là sân vận động đạt chuẩn 4 sao của UEFA.

Do hạn chế về sức chứa của Anfield, Liverpool công bố kế hoạch di chuyển đến một sân vận động mới tại công viên Stanley vào tháng 5 năm 2002. Vào ngày 8 tháng 9 năm 2006, hội đồng thành phố chấp thuận việc xây sân vận động; họ cũng đồng ý sẽ cấp cho Liverpool quyền sử dụng khu đất ở công viên Stanley trong 999 năm. Với việc hai vị đồng chủ tịch George Gillet và Tom Hicks tiếp quản đội bóng vào tháng 2 năm 2007, bản thiết kế của sân vận động mới được thay đổi. Vào ngày tháng 11 năm 2007, bản thiết kế mới được phê chuẩn bởi hội đồng thành phố, và chuẩn bị bắt đầu vào tháng 6 năm 2008. Tập đoàn HKS được giao nhiệm vụ xây sân vận động mới. Song đã không có công trình nào được xây bởi George Gillet và Tom Hicks đã không có đủ tài chính cho dự án này. Hiện nay ban lãnh đạo câu lạc bộ đang mâu thuẫn trong việc quyết định nên xây mới Stanley Park hay nâng cấp Anfield


Kình địch
Một trận Merseyside derby tại AnfieldĐối thủ truyền kiếp của Liveprool đó là đội bóng hàng xóm Everton, đối thủ của họ trong những trận derby Merseyside. Điều này bắt nguồn từ những tranh chấp của ban lãnh đạo Everton và các ông chủ của Anfield. Những trận derby Merseyside luôn được bán hết vé. Các trận derby này có tổng số thẻ đỏ nhiều nhất trong lịch sử giải Ngoại hạng Anh và được đánh giá "Những trận đấu vô kỷ luật và bùng nổ nhất của Giải bóng đá ngoại hạng Anh".[6] Đây là một trong số ít những trận "Derby thân thiện" ("friendly derby") vì không bắt buộc tách hai nhóm cổ động viên hai đội ra.

Liverpool cũng có mối thù với Manchester United, nguyên nhân của điều này chủ yếu do những thành công của hai đội bóng và sự cạnh tranh thương mại giữa hai thành phố Liverpool và Manchester. Sự kình địch giữa 2 câu lạc bộ tăng lên từ những năm 1960, tuy Liverpool là đội bóng Anh đoạt nhiều Cup vô địch châu Âu (C1) nhất nhưng Manchester United lại là đội bóng Anh đoạt Cup vô địch châu Âu sớm nhất (vào năm 1968), Manchester United cũng bắt đầu thống trị bóng đá Anh trong những năm 1990. Sự thù địch lớn đến nỗi cầu thủ cuối cùng được chuyển giao giữa hai câu lạc bộ là Phil Chisnall, người chuyển đến Liverpool từ Manchester United vào năm 1964. Những trận đối đầu với Manchester United được cổ động viên Liverpool quan tâm hơn so với những trận đối đầu với Everton.